بررسی ماهیت قرض و مبانی آن در فقه امامیه و حقوق موضوعه با تأکید بر مسائل مستحدثه

قرض عقدی است که به موجب آن یکی از دو طرف، مقدار معینی از مال خود را به طرف دیگر تملیک می کند که طرف یاد شده مثل آن را از حیث مقدار، جنس و وصف رد نماید، و در صورت تعذّرِ رد مثل، قیمت یوم الرّد را بدهد. از دیدگاه منابع اولیّه امامیه قرض دادن یک درهم برابر هجده درهم است در حالی که یک درهم صدقه برابر ده درهم می باشد، شرط کردن نفع در ضمن قرض جایز نیست و از این رو ربای قرضی ملکیت آور نمی باشد؛ زیرا از قرضی که باعث جلب منفعتی گردد نهی شده است. مقترض با قرض مالک مورد قرض می شود، بنابراین او می تواند مثل آن را رد نماید اگرچه قرض دهنده رضایت ندهد و شرط کردن مدت در قرض الزام آور نمی باشد زیرا از نظر اکثر فقها قرض عقدی جایز است. هدف از انجام این تحقیق بررسی چیستی و ماهیت قرض و مسائل جدید قرض مانند قرض در بانکداری بدون ربا و مشکلات آن و تفاوت مفهوم قرآنی حدیثی قرض با مفهوم رایج آن در جامعه امروزی، است. نتیجه بدست آمده از این تحقیق عبارت است از اینکه متأسفانه امروزه توجه کمی به قرض و ربای در آن می شود، بخصوص در سیستم بانکداری که فقط نامی از قرض الحسنه در آن وجود دارد و در عمل این کار بانک ها هیچ شباهتی به قرضی که در قرآن و احادیث آمده، ندارد. و این فقط باعث افزایش فاصله ی طبقاتی در جامعه می شود، که این مهم در یک جامعه ی اسلامی بسیار ناخوشایند است.